آرزوی هر پدر و مادری این است که فرزندی بلند قامت و به اصطلاح خوش قد و بالایی داشته باشد و در این راه تمام تلاش خود را به کار می‌بندد. بدون شک با یک تغذیه مناسب کودکان به رشد خود ادامه داده و روز به روز قد می‌کشند. شاید سؤالات مختلفی در زمینه رشد قدی کودکان ذهنتان را درگیر کرده باشد. اینکه بچه‌ها تا چه سنی قد می‌کشند؟ آیا بعد از بلوغ رشد قدی آن‌ها متوقف میشود؟ کدام مواد غذایی به رشد قد کودکان کمک بیشتری می‌کند؟ در این مطلب به این سؤالات پاسخ می‌دهیم و مواد غذایی مفید برای رشد فرزندانتان را عنوان می‌کنیم. با ما همراه باشید.
قبل از هر چیز باید بدانید مادرانی که در دوران بارداری شیر بیشتری می‌نوشند فرزندان قدبلندتری دارند. علاوه براین، فرزندان این مادران انسولین بیشتری در خونشان دارند و این مسئله محافظت بدنشان را در برابر ابتلا به دیابت بالا می‌برد. اینها نتایج پژوهشی است که در European Journal of Clinical Nutrition به چاپ رسیده است و نتایج دقیق‌تر نشان می‌دهد نوجوانانی که مادرانشان در دوران بارداری روزانه بیش از 150 میلی‌لیتر شیر نوشیده‌اند قد بلندتری نسبت به هم سن و سالان خود دارند. جالب است بدانید بر اساس نتایج پژوهش‌های دیگر، مصرف شیر در دوران بارداری به دلیل وجود یُد در این نوشیدنی می‌تواند باعث افزایش IQ کودکان شود. بنابراین اگر نگران قد فرزندتان در بزرگسالی هستید از پیش از تولدش به فکر باشید.
سوپ یک بشقاب غذای سالم و مغذی است. یادتان باشد سبزیجات سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز و بخشی از تغذیه سالم است که باید کودکان را به مصرف آن عادت داد و به طور روزانه سبزیجات متنوعی را در برنامه غذایی آن‌ها گنجاند
قد متوسط کودکان در تولد
رشد کودکان از لحظه تولد و تحت کنترل هورمون‌های رشد کلید می‌خورد. رشد کودک تا زمان بلوغ ادامه داشته و کمی بعد از آن متوقف میشود. به طور کلی کودکان (پسر و دختر) در حین تولد با قد متوسط 50 سانتیمتر به دنیا می‌آیند. در پایان یک سالگی به حدود 75 سانتیمتر و در 4 سالگی به حدود 100 سانتی‌متری می‌رسند. سپس این روند کند شده و بچه‌ها تا زمان فرا رسیدن بلوغ هر سال حدود 5 تا 6 سانتیمتر افزایش قد خواهند داشت.
از آنجایی که پدیده بلوغ در دخترها زودتر رخ می‌دهد رشد قد نیز در آن‌ها زودتر از پسرها متوقف میشود؛ اما به طور کلی رشد قدی در پسرها تا 18 الی 20 سالگی و دخترها چند سال کمتر ادامه پیدا می‌کند. اما باید گفت که به عنوان مثال اگر یک دختر یازده ساله با متوسط قد 1.30 متر به بلوغ رسیده باشد نمی‌توان انتظار داشت که بعد از بلوغ به دختری قدبلند تبدیل شود و صرفاً چند سانتیمتر بیشتر قد نمی‌کشد.
واقعیت این است که پایان بلوغ کم‌کم پایان رشد را نیز رقم می‌زند و دخترها بعد از تجربه اولین پریود به مدت 2 سال دیگر رشد قدی خواهند داشت.
مواد غذایی مفید برای رشد قدی کودکان
شیر
شیر غذای اولیه، اصلی و پایه کودک است. در ماه‌های ابتدایی تولد، شیر مادر یا شیر خشک تنها غذای کودک است. متخصصان توصیه می‌کنند که برای تضمین رشد قد و به طور کلی سلامت کودک تا حد امکان به کودکان شیر داده شود. شیر مادر و سپس تا 3 سالگی شیرهای غنی‌شده از ویتامین‌ها و آهن برای کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بعد از آن نیز شیر نباید از برنامه غذایی کودک حذف شود و باید به‌صورت محصولات لبنی در وعده‌های مختلف غذایی و در هر سنی به کودکان داده شود. این کار در کودکان و نوجوانان باعث رشد بهتر آن‌ها میشود. در نهایت نیز مصرف شیر و لبنیات تا آخر عمر باعث تقویت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان میشود. بنابراین اگر می‌خواهید کودکتان قد بلندتری داشته باشید تأثیر شیر و محصولات لبنی را نادیده نگیرید.
سبزیجات
روزانه میلیون‌ها مادر در سرتاسر جهان برای کودک دلبند خود سوپ درست می‌کنند و روزانه هزاران بار تکرار می‌کنند: «سوپ بخور»! واقعیت این است که سوپ حاوی سبزیجات متعددی است که برای داشتن تغذیه‌ای مناسب غذای بسیار مفیدی است. در واقع سوپ یک بشقاب غذای سالم و مغذی است. یادتان باشد سبزیجات سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز و بخشی از تغذیه سالم است که باید کودکان را به مصرف آن عادت داد و به طور روزانه سبزیجات متنوعی را در برنامه غذایی آن‌ها گنجاند.
سیب و رفقا
به طور کلی میوه‌ها بمب ویتامین و آنتی‌اکسیدان هستند. خوشبختانه سیب از آن دست میوه‌های در دسترس و بسیار مفید است که به راحتی می‌توانید به دست فرزندتان بدهید و یا در کیف مدرسه‌اش بگذارید. اگر به دنبال تنوع هستید می‌توانید از کمپوت سیب و یا سالاد میوه‌های متنوع استفاده کنید. یادتان باشد که میوه‌ها نیز همانند سبزیجات نیاز بدن به ویتامین‌ها و مواد معدنی را تأمین می‌کنند و برای رشد کودکان بسیار ضروری هستند. علاوه بر سیب، پرتقال، کیوی، گلابی، توت‌فرنگی، نارنگی و غیره نیز به کمک رشد فرزند دلبندتان خواهند آمد.
مرغ و رفقا
کودکان معمولاً مرغ را دوست دارند چون کم‌چرب‌تر بوده و خوردن آن نیز راحت‌تر است. به طور کلی گوشت‌ها منبع پروتئین‌های خوب بوده و برای ساخت و محافظت از عضلات و بافت‌های بدن لازم و ضروری هستند. به گفته متخصصان مصرف روزانه یک سهم غذایی گوشت برای کودکان کافی است. توصیه میشود در صورت دسترسی حتماً از کیفیت گوشت مطمئن بوده و گوشت‌های ارگانیک به کودکان بدهید.
علاوه بر گوشت مرغ، ماهی نیز برای رشد کودکان فوق‌العاده است. چون ماهی نیز منبع پروتئین و انواع مواد معدنی و همچنین ویتامین D است که برای سلامتی استخوان‌ها و دندان‌ها نیز لازم است. اگر فرزندتان ماهی نمی‌خورد می‌توانید خلاقیت به خرج داده و آن را به صورت غذاهای متنوع به همراه پوره سیب‌زمینی به او بدهید. می‌توانید ماهی را چرخ‌کرده و کباب کنید. ماهی تن و همچنین ساردین سرشار از اسیدهای چرب ضروری هستند که برای سلامت و رشد کودکان فوق‌العاده‌اند.
پاستا و رفقا
خوشبختانه برخلاف گوشت‌ها، پاستاها جزو غذاهای مورد علاقه کودکان هستند. برای همین به ندرت کودکی را پیدا می‌کنید که مثلاً ماکارونی دوست نداشته باشد. البته یادتان باشد که ماکارونی بچه‌ها را پرگوشت تهیه کنید تا به این طریق پروتئین بیشتری وارد بدنشان شود. علاوه بر پاستاها، برنج، سیب زمینی، نان و حبوباتی از جمله عدس، لوبیای سفید، نخود نیز برای رشد کودکان لازم و ضروری هستند. به طور کلی غذاهای نشاسته‌ای حاوی انرژی بیشتری هستند و باید در هر وعده غذایی کودکان گنجانده شوند. به این ترتیب در تمام ساعات روز انرژی کافی برای جست‌وخیز کودکانه‌شان خواهند داشت. در حین آماده کردن پاستا یا برنج علاوه بر گوشت، سبزیجات را نیز دریابید. به عنوان مثال به آن سیب زمینی و همچنین گوجه فرنگی رنده شده اضافه کنید. در این صورت میزان ویتامین‌ها و فیبر غذا را افزایش می‌دهید. کمی پنیر نیز می‌تواند کلسیم بیشتری وارد بدن فرزند دلبندتان کرده و به رشد قدی وی کمک کند.
ماست و رفقا
ماست سرشار از کلسیم است و ضامن سلامتی و استحکام استخوان‌ها. یادتان باشد که ماست همچنین منبع پروتئین است. بنابراین هر نوع ماستی از ماست طبیعی و معمولی تا ماست میوه‌ای و وانیلی و غیره را در برنامه غذایی فرزندتان بگنجانید. اگر کودک خردسال یا نوجوانتان شیر لازم را نمی‌خورد بهتر است ماست و پنیر را جایگزین کنید. اگر فرزند بلندقامتی می‌خواهید روزانه 3 سهم غذایی محصولات لبنی به وی دهید. البته بهتر است حواستان به دسرهای خامه‌ای سرشار از قند و چربی باشد. می‌توانید هرازگاهی این قبیل دسرها را فرزندانتان بدهید اما نه به صورت روزانه. چون صرفاً باعث لذت شده و هیچ تأثیر مثبتی روی سلامتی ندارند.
تخم مرغ منبع مواد مغذی مورد نیاز برای رشد کودکان است. در واقع این ماده غذایی پتانسیل آن را دارد که برای کاهش تأخیر رشد کودکان در سرتاسر جهان اثرات فوق‌العاده به جا بگذارد
روغن‌زیتون و روغن کلزا
بدون شک چربی‌ها در هر غذایی لازم هستند. از انواع روغن‌های مفید که حاوی اسیدهای چرب هستند می‌توان به روغن کلزا اشاره کرد که برای مصرف سالادها بسیار مناسب است. روغن زیتون نیز جزو روغن‌های سالم است می‌توانید در پخت و پز نیز استفاده کنید. این روغن‌های سالم در رشد کافی کودکان نقش مؤثری دارند. بهتر است کره در وعده صبحانه و به همراه مربا یا عسل میل شود.
تخم مرغ
اما از هر چه بگذریم تخم مرغ را نمی‌توان نادیده گرفت. نتایج پژوهش‌های متعدد ناشی از آن است که تخم مرغ منبع مواد مغذی مورد نیاز برای رشد کودکان است. در واقع این ماده غذایی پتانسیل آن را دارد که برای کاهش تأخیر رشد کودکان در سرتاسر جهان اثرات فوق‌العاده به جا بگذارد. خوشبختانه تخم مرغ یک ماده غذایی در دسترس است که کودکان می‌توانند از شش ماهگی آن را به راحتی میل کنند. این ماده غذایی برای نوجوانان نیز فوق‌العاده است.
تخم مرغ سرشار از پروتئین، چربی مفید و مواد معدنی از جمله فسفر، آهن، ید، سلنیوم و همچنین انواع ویتامین‌های گروه B و ویتامین A است بنابراین یک ماده غذایی کامل محسوب میشود. هر یک عدد تخم مرغ حدود 5 تا 6 گرم پروتئین دارد که از نظر ارزش غذایی با گوشت، ماهی و محصولات لبنی قابل مقایسه است. می‌توانید از شش ماهگی مصرف تخم مرغ را (ابتدا زرده) شروع کنید. از هفت یا هشت ماهگی نیز مصرف تخم مرغ کامل توصیه میشود. می‌توانید یک روز در میان به فرزندتان از این ماده غذایی بی‌نظیر بدهید.
آب
بدون شک باید آب را به تمام مواد غذایی اشاره شده اضافه کرد. چون بسیار ضروری و تنها نوشیدنی قابل اعتماد در هر سنی است. یادتان باشد که بچه‌ها را به نوشابه خوری عادت ندهید. این قبیل نوشیدنی‌ها برای سلامت کودکان بسیار مضر هستند. بهتر است به فرزندانتان آب معدنی و یا آب شیر بدهید. البته برای نوزادان و خردسالان باید آب جوشیده سرد شده داده شود.
نقش خواب در افزایش قد
علاوه بر مواد غذایی، خواب کامل هم نقش زیادی در افزایش قد کودکان دارد. معمولا کودکانی که دچار کم خونی اند، هم وزن گیری خوبی ندارند و هم قد شان کوتاه میماند. غیر از تغذیه، آنچه بر رشد قدی کودکان تاثیر میگذارد، یک خواب آرام شبانه است. خیلی از بچه ها ممکن است بعد از ظهرها 2ساعت بخوابند اما شب ها دیر بخوابند و صبح ها زود بلند شوند. این نوع خوابیدن ملاک نیست! خوابیدن در شب باید در شرایطی باشد که هورمون ملاتونین یا هورمون خواب ترشح شود. ملاتونین در زمان خواب و زمان فعالیت روزانه ترشح میشود. بسیار مهم است که کودکان خواب آرام شبانه داشته باشند و به اندازه کافی فعالیت کنند.
نقش ورزش در افزایش قد کودکان
گرچه هرنوع فعالیت و ورزش های گوناگون برای توانمند ساختن عضلات و ارگان ها بسیار مفید و تأثیر گذار میباشد ، اکثر محققان در عرصه سلامتی به ورزش های کششی ارزش بیشتری می دهند. بکارگیری ورزش های کششی و پرشی سبک بدنی در زمان رشد تأثیر زیادی در افزایش قد دارند و موجبات افزایش طولی ستون مهره ها و استخوان های بلند را آماده و به افزایش ترشح هورمون رشد هم کمک می نمایند. شنا یکی از ورزش های تاثیرگذار بر سرعت بخشیدن به روند افزایش رشد قدی به شمار میروند ولی درصورتی که به مدت معین و به دفعات در طول هفته از سال های کودکی شروع و ادامه داده شود.
انجام فعالیت های ورزشی متناسب با سن وسال و شرایط فیزیولوژیکی و تناسب وزن و قد بطور مرتب و منظم که منجر به خستگی و بی حوصلگی و گرسنگی نگردد، نه تنها موجب نشاط و سرزندگی را فراهم می سازند بلکه به تولید و ترشح هورمون رشد هم منجر می شود.
ورزش با افزایش فشاری کاملا طبیعی بر استخوان‌بندی بدن، کمک می‌کند بدن کلسیم مورد نیازش را تا ده سال آینده تأمین کند. شاید ورزش همراه با افزایش قد نباشد، اما تراکم استخوان‌ها را به ارمغان می‌آورد.
بلند قدی، هدیه آفتاب
قرار گرفتن در معرض آفتاب می‌تواند در افزایش قد موثر باشد، سنتز ویتامین (دی) در بدن، تحت تاثیر نور آفتاب اتفاق می‌افتد. ویتامین (دی) به نوبه خود سبب افزایش جذب کلسیم میشود. زمانی که در معرض آفتاب قرار می‌گیرید، تولید ویتامین (دی) و جذب کلسیم در بدن افزایش می‌یابد و این عامل می‌تواند به رشد کمک کند. مهم‌ترین چیزی که باید به آن توجه شود، این است که در رشد قد افراد ژنتیک عامل غالب است اما برای رشد بهتر، تغذیه سالم، مصرف پروتئین و ورزش نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد. در کنار اینها، ویتامین (دی) کلسیم، زینک و منیزیم نیز به رشد قدی کمک می‌کند.
منبع: تبیان
